Świadomość tego, jak ważne jest zdrowie psychiczne, jest aktualnie dość wysoka. Świadczą o tym choćby wyniki badania Eurobarometr z 2023 roku, według którego aż 89% respondentów uważa promocję zdrowia psychicznego za tak samo istotną co fizycznego1.
W obliczu niektórych wyzwań i problemów człowiek może doświadczyć poczucia przytłoczenia, przygnębienia i bezradności. Jeśli zdominuje ono codzienność, niełatwo będzie się z niego wyzwolić, nawet ze wsparciem najbliższych. Właśnie takie przeciągające się zmaganie z negatywnymi myślami i emocjami może stanowić jedną z odpowiedzi na tytułowe pytanie, kiedy skorzystać z pomocy psychologa. Zapoznaj się z poniższym artykułem i sprawdź również inne sygnały sugerujące, że psychologiczna porada jest wskazana.
Mylne postrzeganie poradnictwa psychologicznego – wizyta u psychologa a poczucie wstydu lub porażki
Mimo wzrostu świadomości społecznej dotyczącej zdrowia psychicznego, wizyta u psychologa bywa obarczona nieprawidłowymi skojarzeniami. W szkołach rzadko zdarza się, by specjalista przekazał uczniom wiedzę odnoszącą się do podstaw psychologii, umiejętności rozpoznawania swoich emocji i ich regulowania, a także dobrej komunikacji. Nie powinien więc nikogo zaskakiwać fakt, że zarówno dzieci i nastolatkowie, jak i dorośli doświadczają znacznych problemów związanych z kondycją swojej psychiki.
Ponadto w niektórych środowiskach nadal istnieje mit utożsamiający korzystanie z poradnictwa psychologicznego z leczeniem zaburzeń psychicznych czy choroby. Ten niesłuszny pogląd sprawia, że wiele osób unika wizyty u psychologa, obawiając się społecznej oceny, wyśmiania i stygmatyzacji. W ten sposób powstaje tragiczny paradoks, ponieważ unikanie profesjonalnej pomocy psychologicznej wyłącznie przedłuża cierpienie, z jakim ktoś nieustannie się zmaga.
Należy też na dobre pozbyć się myślenia, według którego wizyta u psychologa oznacza słabość, porażkę i powód do wstydu. Pomocne w jego wykluczeniu jest choćby zadanie retorycznego pytania: czy wizyta u lekarza związana z fizycznymi schorzeniami to powód do wstydu? Wręcz przeciwnie, wyraża zupełnie naturalną i oczywistą troskę o swoje zdrowie. W przypadku braku działania kondycja psychiczna może wyłącznie ulec pogorszeniu, co skomplikuje i zwiększy koszty ewentualnego, późniejszego leczenia. Ignorowanie sygnałów wysyłanych przez psychikę raczej nie skończy się dobrze.
Pójście do psychologa to też krok w stronę lepszego rozumienia siebie, swoich emocji i zachowań, a także relacji z innymi osobami. To również właściwa metoda zdobycia narzędzi do radzenia sobie z życiowymi wyzwaniami. Jeśli więc doświadczasz kryzysu życiowego bądź wiesz, że bliska Ci osoba go doświadcza, nie czekaj na samoistne rozwiązanie problemów. Umiejętność zwrócenia się o wsparcie to świadectwo siły i determinacji, a nie słabości.
Problemy, z którymi warto udać się do psychologa
Kiedy pójść do psychologa? Jakie problemy, myśli i doświadczenia stanowią podstawę do zastanowienia się nad wizytą u tego specjalisty? Należą do nich różne trudności sfery psychicznej, z którymi trudno poradzić sobie samodzielnie, przykładowo takie jak:
- Intensywne i nagłe wahania nastroju, które zmieniają nastawienie do codziennych czynności i wyzwań. Mogą one blokować wiele działań, przyczyniać się do utraty motywacji i braku realizacji swojego potencjału.
- Bezustanny i nadmierny stres związany z wymaganiami zawodowymi lub problemami osobistymi. W przypadku poczucia, że wyczerpujący pod względem emocjonalnym czas przekłada się na brak zachowania równowagi między pracą a życiem osobistym czy problemy ze snem wywołane ciągłym napięciem, psycholog może pomóc w zrozumieniu powodów tych trudności.
- Pogorszenie relacji z najbliższymi. Jeśli dotychczas harmonijne związki zaczynają się psuć i konflikty stają się coraz bardziej powszechne, oznacza to, że prawdopodobnie warto byłoby się skonsultować z psychologiem. Pomoże to w identyfikacji rzeczywistej przyczyny tego zjawiska, pozwoli rozpocząć pracę nad rozwiązaniem problemu i być może ostatecznie ocali przed rozpadem ważną więź międzyludzką.
- Doświadczenie traumy lub życiowej porażki. W związku z przeżyciem traumatycznych wydarzeń bądź poniesieniem porażki również warto wybrać się do psychologa. Doświadczane w takich skrajnych sytuacjach emocje mogą okazać się zaskakująco trudne i wymagać wsparcia specjalisty, jeśli chodzi o ich zrozumienie i akceptację.
- Trudności rodziców w komunikacji z dziećmi. Niemożliwość porozumienia się z dziećmi lub zaobserwowanie negatywnych zmian w ich zachowaniu to częste sytuacje rodzinne, które potrzebują wsparcia psychologa. Szczególnie specjalista mający doświadczenie w pracy z dziećmi pomoże zrozumieć problemy wychowawcze i ich przyczyny, a następnie wdrożyć właściwe działania.
- Potrzeba życiowej zmiany. W przypadku silnego odczuwania potrzeby zmiany życiowej oraz braku jasnej i pewnej ścieżki postępowania psycholog również może okazać się właściwym specjalistą. Konsultacja z nim pomoże w zrozumieniu własnych potrzeb i podjęciu satysfakcjonującej decyzji.
- ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Osoby zmagające się z ADHD, między innymi impulsywnością, nadruchliwością i zaburzeniami uwagi, również potrzebują wsparcia psychologa.
Kiedy pójść do psychologa, a kiedy do psychoterapeuty, psychiatry lub coacha?
Podczas wyboru specjalisty, który zapewni wsparcie w kwestii problemów natury emocjonalnej i psychicznej, można mieć liczne wątpliwości. Nie zawsze psycholog będzie tą właściwą osobą, czasem będzie to psychoterapeuta, psychiatra bądź coach.
Psycholog
Poradnictwo psychologiczne ma na celu pomoc osobom zdrowym, które doświadczają w swoim życiu jakiegoś kryzysu i trudności emocjonalnych. Psycholog diagnozuje problemy, opierając się na wywiadzie z klientem i testach psychologicznych. Nie zajmuje się psychoterapią ani nie może przepisać leków. W przypadku podejrzenia problemów psychicznych, które wymagają do zdiagnozowania kompetencji psychiatrycznych, może skierować osobę do innego specjalisty. Psycholog pomaga w rozwiązaniu bieżących problemów życiowych, takich jak trudności w pracy, relacjach z bliskimi, radzeniu sobie ze stresem, poczuciu apatii, niepokoju i bezradności.
Psychoterapeuta
Psychoterapeuta natomiast jest specjalistą, który ukończył czteroletnią szkołę psychoterapii i odbył odpowiednią liczbę godzin treningu praktycznego oraz terapii własnej. Jego główny cel to leczenie zaburzeń natury psychicznej poprzez terapię. W jej trakcie stara się dotrzeć do źródła przeżywanych trudności i odnaleźć sposoby lepszego funkcjonowania. Czas trwania terapii i wybór nurtu w dużej mierze zależy od potrzeb osoby oraz specyfiki jej problemów.
Psychiatra
Psychiatra jest lekarzem specjalizującym się w psychiatrii. Stosuje farmakoterapię u pacjentów i wystawia recepty. Zajmuje się przede wszystkim leczeniem farmakologicznym, opierając się na wywiadzie oraz – w niektórych przypadkach – badaniach dodatkowych. Psychiatra może też zalecić hospitalizację. W niektórych sytuacjach konieczne będzie leczenie przymusowe, szczególnie gdy pacjent stanowi zagrożenie dla siebie lub innych.
Coach
Coach natomiast nie jest terapeutą oraz nie zajmuje się zaburzeniami psychicznymi. Jego główny cel to rozwój potencjału osobistego klienta. Współpracuje z osobami, które nie mają problemów natury psychicznej, nie przechodzą przez kryzys życiowy, ale szukają wsparcia w osiągnięciu swoich zamierzeń. Coach pomaga właściwie i dokładnie określić cele, a także w profesjonalny sposób motywuje klienta do działania.
Jeśli zauważasz u siebie bądź bliskiej osoby przesłanki do tego, by odwiedzić psychologa, koniecznie zarezerwuj wizytę. Nie zawsze od razu wiadomo, który ze specjalistów zapewniających pomoc w związku ze szwankującą sferą psychiczną będzie odpowiedni. W takiej sytuacji warto na początek wybrać się do psychologa. Może on bowiem pokierować następnie do innego, bardziej właściwego specjalisty.
